Psikolojik şiddet yaşıyor olabilirsin.

Şiddet denilince aklımıza en çok fiziksel şiddet gelir; oysaki şiddetin birçok alt türü vardır. Duygusal şiddette bunlardan yalnızca biridir. Duygusal şiddet aynı zamanda duygusal istismar, psikolojik istismar veya psikolojik şiddet olarak da bilinir.

Aslında çevremizde ve günlük hayatımıza baktığımızda; işte, okulda, aile ve ikili ilişkilerimizde bu şiddete maruz kalabiliyoruz. Dolayısıyla bu konuda bilinç kazanmak son derece önemli bir hale geliyor.

Psikolojik Şiddet Nedir?

Sıklıkla fark edilemeyen fark edilse de temelinde sevginin bulunduğu düşünülen psikolojik şiddet; bir kişi ya da grubun belirli bir kişiye karşı yaptığı, kişinin psikolojisini olumsuz yönde etkileyen her türlü baskı ve yıldırma politikası olarak tanımlanabilir. Dışlama, devamlı eleştirme, hakaret etme, başkalarıyla ilişkilerini denetleme, aşağılama, görmezden gelme, yetersiz hissettirme, küçümseme, aldatma, alay etme gibi davranışlar en yaygın şiddet örneklerindendir. Duygusal şiddet kişilerde kimi zaman fiziksel şiddetten bile daha çok zarar yaratabilmektedir. Psikolojik şiddet kişilerde stres, depresyon ve intihar düşünceleri gibi birçok psikolojik problem ortaya çıkabilir. Psikolojik şiddete maruz kalan kişi kendisini mutsuz ve çaresiz hissedebilir. Bu kişiler genellikle, şiddeti kendileri görmelerine rağmen kendilerini suçlu hissederler.

Psikolojik Şiddet Altında Olduğunuzu Nasıl Anlarsınız?

Herkes istismarcı olabilir.  Kişilerin gösterdiği sevgi, saygı veya yakınlık istismarı engelleyen bir durum değildir. Bazen en yakın sandığınız insanlar bile çıkarları doğrultusunda sizi kullanabilirler. Peki bunu nasıl anlarsınız;

 Psikolojik şiddet birine düzenli şekilde uygulanırsa bir süre sonra bazı belirtiler ortaya çıkacaktır. Bunların arasında en yaygın görülenleri şiddete uğrayan kişide yalnızlık hissi, korku, öz güven eksikliği, huzursuzluk ve aşırı gerginlik oluşmasıdır. Duygusal şiddet uzun süre devam ederse kişide travma sonrası stres bozukluğu ve akut stres bozukluğu gibi psikolojik hastalıklar görülebilir. Bu tip psikolojik rahatsızlıklar bir yana, bazı durumlarda kişi içinde bulunduğu durumdan kurtulamayacağını sanarak alkol veya madde kullanımına başlayabilir. Şiddet gören kişiler gördükleri duygusal şiddetle başa çıkamayacak hale geldiklerinde kendilerine zarar vermeyi deneyebilir, hatta intihara teşebbüs edebilirler.

 

Psikolojik Şiddet Türleri Nelerdir?

Psikolojik şiddetin birçok türü vardır. Bazı kişiler yaptıkları davranışların psikolojik şiddet olduğunu bile bilmezler. Ancak aşağıda sıralanan psikolojik şiddet türlerinden hiçbiri hafife alınmamalıdır. Herkesin psikolojik şiddet türleri hakkında bilgi sahibi olması kendini koruyabilmesi için oldukça önemlidir.

 En sık rastlanan psikolojik şiddet türlerini inceleyelim:

Yalnızlaştırma: Bu psikolojik şiddet türünde mağdur en yakınlarından; ailesinden, akrabasından, arkadaşlarından bile ayrı tutulmaya çalışılır. Bu davranışla şiddeti uygulayan kişi mağdurun tamamıyla kendisine ait olmasını ve maddi manevi her türlü destek için yalnızca kendisiyle konuşmasını ister. Böylece kişi gitgide yalnızlaşacak ve kendisine şiddet uygulayan kişi dışında kimsesinin olmadığını düşünecektir. Bu durumda olan kişi kendisinin sevilmediğini ve hor görüldüğünü hisseder.

Stashing (Saklamak): Bu psikolojik şiddet türünde ise şiddeti uygulayan kişi mağdurun sevgilisi ise adeta yasak bir ilişki yaşıyormuş gibi mağduru gizler. Sevgilisiyle toplum içinde görünmekten kaçınır, kimsenin olmadığı ücra yerlerde buluşmak ister. 

Ghosting (Yok Olma): Bu duruma maruz kalan kişi hayatındaki kişinin her şey yolundayken aniden ve hiçbir sebep sunmadan ortadan kaybolmasına şahit olur. Bu durumda karşısındaki kişi bir anda ulaşılmaz olur; mesajlarına ve aramalarına cevap vermez. Böylece kişi zamanla kendini boşlukta hissetmeye başlar.

Breadcrumbing (Yemleme): Bu durumda şiddeti uygulayan kişi görüştüğü süre boyunca mağdurla çok iyi vakit geçirir. Ardından bir süre sonra karşısındakiyle ilişkisini aniden keser. Bu tip durumlarda kişi sonrasında karşısındakiyle yine iletişime geçerek sanki hiçbir şey olmamış gibi davranır. Bu durum mağdurun kendisini kullanılmış hissetmesine neden olur.

Gaslighting (Akıl Bulandırma): Gaslighting en korkunç psikolojik şiddet türlerinden biridir. Bu durumda, mağdurun sürekli kendini sorgulaması sağlanır. Mağdur bir süre sonra kendi düşüncelerinin uydurma olduğuna, her şeyi kendi kafasında kurduğuna ve hiçbir şeyin mağdurun düşündüğü gibi olmadığına inandırılır. Böylece kişi suçlu olmasa dahi kendine güvenemez hale gelir.  Bu süreçten sonra mağdur tamamen karşı tarafa bağlı hale gelecektir. 

Aşırı Kıskançlık: Kıskançlık, dozunda olduğu sürece ilişkilerde kabul edilebilir bir durumdur. Ancak söz konusu kıskançlığın seviyesi karşıdaki kişinin hayat kalitesini düşürmeye ve onu kısıtlamaya başlarsa bu durum psikolojik şiddete dönüşür. Bu duruma maruz kalan kişi sürekli olarak takip edilir, kimlerle görüştüğü sürekli sorgulanır ve sosyal hayatına devam edemez hale gelir. Bu durumda olan kişi bu durumun normal olduğunu ve çok sevildiğini için böyle olduğunu düşünebilir. Ancak bu durum kesinlikle normal değildir ve bu bir psikolojik şiddettir. 

Mobbing: Mobbing iş yerinde uygulanan şiddettir. Buradaki amaç kişinin iş hayatında rahatsız olup baskı altında hissetmesidir. Bu duruma iş hayatında sıkça rastlanılmaktadır. Mobbing; karşıdaki kişiyi taciz etmek, rahatsız etmek, üzerinde aşırı baskı kurup karşı tarafa sıkıntı vermek gibi anlamlara gelmektedir. Mobbing mağduru kişinin iş ortamında sürekli sözü kesilir, kişi istifaya zorlanır, kişi sürekli olumsuz eleştirilere maruz bırakılır ve görevlerini yapmasının önüne engeller koyulabilir. Mobbinge uğrayan kişi Alo 170, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi gibi kurumlarla iletişime geçip hem kendisini koruyabilir hem de failin uygun cezayı almasını sağlayabilir.

 

Psikolojik Şiddetten Nasıl Korunuruz?

Psikolojik şiddetle başa çıkmanın ilk ve en önemli yolu bu durumun normal olmadığını kabul etmekten geçer. Kişi, kendinin normal ve sağlıklı olduğunu kabul etmeli ve karşıdaki kişinin onu bu duruma soktuğunun farkında olmalıdır.

• İkili ilişkilerde “hayır” diyebilmeyi öğrenmek çok önemli bir unsurdur. Sınırlarınız olması ilişkinizi güçlendirir.
• Kendinizi her zamanki ruh halinizden daha farklı hissettiğinizde (huzursuz, sürekli yorgun, uykulu, keyifsiz mutsuz gibi) ve sosyal çevrenizden uzaklaştığınızda bunun bir şiddet belirtisi olabileceğini fark etmeniz çok önemlidir.
• İlişkiniz içinde kendinizi sıkça yapmak istemediğiniz şeyleri sırf karşı taraf üzülmesin diye yaparken buluyorsanız, muhtemelen manipülatif ve istismar edici kişi hayatınızın merkezindedir.
• Psikolojik şiddet ile nasıl başa çıkabileceğinizi veya olumsuz etkilerden nasıl en hafif şekilde etkileneceğinizi doğru şekilde öğrenmek için bir uzman desteği alabilirsiniz.

Kaynakça

https://psikiyatri.org.tr/halka-yonelik/15/yildirma-mobbing

http://www.sdergi.hacettepe.edu.tr/makaleler/surdurulebilirtuketimdavranisi.pdf

 

Yazar: Stajyer Beyza Gürbüz